TÜİK Türkiye sıhhat araştırması sonuçları; alkole başlama nedenlerini ortaya koydu. Buna nazaran, 2010 yılında alkole başlama en çok ‘Merak’ nedeniyle olurken, 2022’de her 2 şahıstan birinin cümbüş gayeli alkole başladığı görüldü.

Gençlerin alkol ya da öbür hususlara yönelme sebeplerinin ferdî farklılıklara nazaran değişiklik gösterdiğini lisana getiren uzmanlar, genel olarak merak duygusu, arkadaş tesiri, akran baskısı, özenti, eğlenme gayeli ve gerilimle başa çıkmak için alkole yönelme olduğunu, son yıllar ise toplumsal medyanın da tesirinin bulunduğunu söylüyor. Sosyal medya ve başka platformların, bilhassa Z jenerasyonu için bir hayat şekli vitrini fonksiyonu gördüğünü ve hedonistik pahaları pekiştirdiğini vurgulayan Psikiyatri Uzmanı Prof. Dr. C. Onur Noyan, “Gençler ortasındaki hedonistik eğilimler sırf alkol kullanımıyla hudutlu kalmıyor; alışveriş alışkanlıkları, hoşluk ve ferdî bakım gayretleri, markalı eser tercihleri ve yemek yeme alışkanlıkları üzere bahislerde da kendini gösteriyor.” dedi.

Üsküdar Üniversitesi NPİSTANBUL Hastanesi Psikiyatri Uzmanı Prof. Dr. C. Onur Noyan, gençlerin alkole başlama nedenlerini kıymetlendirerek, ailelere tekliflerde bulundu.

“Gençlerde alkole yönelmede toplumsal medya da tesirli olmaya başladı”

Prof. Dr. C. Onur Noyan, gençlerin alkol ya da başka hususlara yönelme sebeplerinin şahsî farklılıklara nazaran değişiklik gösterdiğini lisana getirerek, “Ancak, genel olarak beş temel etkeni belirleyebiliriz: Merak duygusu, arkadaş tesiri, akran baskısı, özenti, eğlenme maksatlı ve gerilimle başa çıkmak için. Bu beş faktörün yanında son yıllardaki gelişmelerle toplumsal medya tesiri de yani bir etmen olarak kıymetlendirilebilir.” dedi.

“Bağımlılık konusunda gençlerin meraklarını hakikat bilgilerle tatmin etmeyi hedefliyoruz”

Bağımlılık konusunda farkındalık yaratma çalışmalarında bilhassa üzerinde durulan noktanın, merak ve endişe ortasındaki dengeyi sağlamak olduğuna vurgu yapan Psikiyatri Uzmanı Prof. Dr. C. Onur Noyan, “Ailelerin, okulların ve bu alanda faaliyet gösteren kurumların sağladığı bilgilerle gençlerin meraklarını yanlışsız bilgilerle tatmin etmeyi hedefliyoruz. Terazi metaforu ile düşünürsek, bir tarafta bilgi arayan meraklı bir genç, başka tarafta gerçek bilgilerle donanmış ve yüksek farkındalığa sahip bir genç bulunmaktadır. Terazinin hangi tarafı daha ağır basıyorsa, genç o istikamette bir gelişim gösterecektir.” diye konuştu. 

“Erişim kolaylığı da bu devirde alkol kullanımının artmasına sebep olabilecek faktörlerden”

Ergenlik devrinde, beyin şimdi gelişimini tamamlamadığından, bilhassa ön beynin (mantıksal kararlarımızı yöneten bölüm) olgunlaşmadığını kaydeden Prof. Dr. C. Onur Noyan, “Bu durum, ergenlerin duygusal olarak daha hareketli ve riskli davranışlara açık olmalarına yol açar. Yenilik arayışı ve heyecan, bu periyotta bilhassa yüksektir. Ümitsizlik, yalnızlık hissi, toplumsal korku, öz benlik algısının düşük olması, kimlik arayışı ve kendisine kümede yer edinme gayreti üzere ferdi faktörler bağımlılığa yatkınlığı etkileyen temel ögelerdir. Erişim kolaylığı da bu periyotta alkol kullanımının artmasına sebep olabilecek faktörlerdendir. Rastgele bir hususun çarçabuk bulunabileceği ya da elde edileceğine yönelik algının o hususun kullanım oranlarını arttırdığını daha evvelki yıllarda yapılan çalışmalardan biliyoruz. Bu sebeple alkol, tütün eserleri üzere yasal unsurlara erişime yönelik yaş kısıtlamalarının uygun takip edilmemesi de kullanımın yaygınlaşmasına sebep olabilir.” Diye ihtarlarda bulundu.

Alkole başlama yaşında lise periyodu daha riskli

“Alkol kullanmaya başlama yaşına yönelik çok net bir bilgimiz olmasa da lise devrinin bu açıdan daha riskli olduğunu söyleyebiliriz.” diyen Prof. Dr. C. Onur Noyan, “Elbette daha evvelki yaşlarda kullananlar olabileceği üzere daha sonraki yıllarda başlayanlarda olacaktır. TÜİK’in yaptığı başka araştırmalara nazaran 2022 yılında 15-24 yaş aralığındaki bireylerde hiç alkol kullanmamış olma durumu yüzde 90’a yükselmiştir. Bu oran geçtiğimiz yıllarda 2019 (yüzde 84), 2016 (yüzde 85) iken 2022’de artış göstermiş olması değerlidir. Verilen eğitimlerin, farkındalık çalışmalarının, merak hissinin azalmasına sebep olan ömür biçiminin tesirli olduğunu düşünmekteyim.” dedi.

“Sosyal medya ve öbür platformlar, bilhassa Z nesli için bir ömür stili vitrini fonksiyonu görüyor”

Yapılan anketlerdeki alkol kullanma sebeplerindeki değişimin de çok kıymetli olduğuna vurgu yapan Prof. Dr. C. Onur Noyan, şu bilgileri verdi:

“2010’da merak duygusu alkol kullanma nedenleri ortasında öndeyken 2022’de cümbüş maksatlı alkol kullandığını belirten bireylerin artması dikkat caziptir. Cümbüş emelli alkol kullanma oranları yıllar içerisinde artış göstermiştir.  Bu artışta birden fazla etkenin kıymetli olduğunu değerlendiriyorum. 

Özellikle Z jenerasyonu olarak isimlendirilen 15-24 yaş ortasındaki neslin doğumlarından itibaren teknolojik gelişmeler ve toplumsal medya ile çok sıkı bir bağlantıda olmaları hayat usulü tercihleri ve davranış kalıplarını etkileyerek tesirli olmuştur. Toplumsal medyada, dizi/film platformlarında ve hatta bilgisayar oyunlarında alkol tüketimi olumlu bir biçimde tasvir edilmekte ve eğlenmek için alkolün gerekli olduğu iletisi verilmektedir. 

“Gençler ortasındaki hedonistik eğilimler sadece alkol kullanımıyla sonlu değil”

Sosyal medya ve başka platformlar, bilhassa Z nesli için bir ömür stili vitrini fonksiyonu görmekte ve hedonistik bedelleri pekiştirmektedir. Gençler ortasındaki hedonistik eğilimler sadece alkol kullanımıyla hudutlu kalmıyor; alışveriş alışkanlıkları, hoşluk ve şahsî bakım eforları, markalı eser tercihleri ve yemek yeme alışkanlıkları üzere mevzularda da kendini gösteriyor. Bu materyalistik hedonizm, genç nesillerin günlük ömür seçimlerini etkileyen geniş bir etmen haline gelmiştir.”

“Sosyal medya tesiri ile görünür olma, tek tip birey modelinin ortaya çıkmasına sebep olabilir”

Bu durumun kimi olumsuz tesirlerinin yanında olumlu tesirlerinin de olabildiğini kaydeden Prof. Dr. Noyan, “Alkol ve sigara kullanıma yönelik farkındalıklarının artması kullanım oranlarının düşmesine sebep olabilmekte lakin kullanma nedenleri de farklılaşıyor. Toplumsal medya tesiri ile görünür olma, tek tip birey modelinin ortaya çıkmasına sebep olabilir. Gençleri kendi içlerindeki ferdî yeteneklerini ve özelliklerini ön plana çıkartacak biçimde gelişimlerine değer vermeye teşvik etmek yararlı olacaktır.” diye kelamlarını tamamladı.

Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı